پیشرفت در پرونده ایران و توسعه برنامه‌های شهرک‌سازی در کرانه باختری، عمده‌ترین موضوعاتی است که بنیامین نتانیاهو، همواره آنها را برجسته‌ترین دستاوردهای سیاست خارجی خود به عنوان نخست وزیر اسرائیل در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ تلقی می‌کرد. اما با روی‌کار آمدن جو بایدن، رئیس جمهوری جدید ایالات متحده آمریکا، مسئله ایران و برنامه‌های شهرک‌سازی، به پرونده‌های چالش‌برانگیزی در مسیر روابط تل‌آویو با واشنگتن تبدیل خواهد شد. البته مسئله ایران به عنوان پیچیده‎ترین و مشکل‌سازترین پرونده برای نخست وزیر اسرائیل به شمار می‌رود؛ زیرا طرف‌های نزدیک به نتانیاهو بدین باورند که موضع کنونی آمریکا، به ویژه بازگشت به برجام، شکست بزرگی برای نتانیاهو و دیپلماسی اسرائیل است.

با درنظرداشت ارزیابی‌های اخیر که مقامات اسرائيل را از آغاز کار دولت جدید آمریکا به خود مشغول کرده است، تل‌آویو خواستار برگزاری نشست ویژه‌ای در مورد پرونده ایران شده است. همان‌گونه که یووال اشتاینیتز، وزیر انرژی اسرائیل اعلام کرد "به زودی نشست‌های بین دو طرف برای متقاعد کردن دولت بایدن به حمایت از موضع اسرائیل و نگرانی در مورد بازگشت به هرگونه توافق با ایران، برگزار خواهد شد." البته اسرائيل بدین باور است که امضای هرگونه توافق با ایران بدتر از توافق‌نامه‌ای خواهد بود که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده از آن خارج شد.

از سوی دیگر و علی‌رغم اظهارات اطمینان‌بخش مبنی بر عدم انتقال سفارت آمریکا از بیت‌المقدس به تل‌آویو، اسرائيل نگرانی خود را نسبت به پیامدهای ناشی از مواضع جدید آمریکا در قبال مسئله فلسطین، به ویژه در مورد پروژه‌های شهرک‌سازی پنهان نمی‌کند.

در گزارش‌های امنیتی اسرائیل درباره پیشرفت ایران در پرونده هسته‌ای، اسرائیلی‌ها عقب‌نشینی آمریكا از توافق با ایران را فرصتی برای تهران دانستند تا تلاش‌های خود را برای پیشبرد مراحل تولید بمب هسته‌ای افزایش دهد، مسئله‌ای که منجر به تشدید نگرانی اسرائيل نسبت به عدم نظارت بر پروژه هسته‌ای و دستیابی ایران به پیشرفت‌های بیشتر می‌شود. نصب سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر، همراه با پیشرفت سریع در تولید موشک‌ها و کلاهک‌های انفجاری، موضوعاتی است که اسرائیل قصد دارد با مطرح کردن آنها، دولت آمریکا را متقاعد به عدم بازگشت به توافق‌نامه هسته‌ای کرده و واشنگتن را به تشدید تحریم‌ها علیه ایران تشویق کند. اسرائیل بدین باور است که تشدید و تداوم تحریم‌ها، منجر به تضعیف اقتصاد ایران می‌شود و در نتیجه، تهران را از دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای باز می‌دارد.

با این حال، مقامات اسرائیلی که در تلاش برای فراهم کردن زمینه گفت‌وگوهای ویژه در مورد پرونده ایران هستند، خوشبینی قابل ذکری به نتایج مذکرات با واشنگتن ندارند، زیرا طبق برآوردهای آنها مقامات آمریکایی ذیدخل در پرونده ایران سعی دارند با حمایت بایدن، توافق‌های قبلی بین نتانیاهو و ترامپ را لغو کنند. این در حالی است که یک مقام اسرائیلی که از عمق مذاکرات اسرائيل و آمریکا در دوره ترامپ آگاهی دارد، اظهار داشت که توانایی بنیامین نتانیاهو در دوره ریاست جمهوری بایدن بسیار محدود خواهد بود.

در همین حال، نتانیاهو که در انتظار تماس تلفنی رئیس جمهوری آمریکا و آگاهی از موضع واشنگتن در قبال ایران است، می‌کوشد با هرگونه اظهارنظر نسبت به دولت جدید آمریکا محتاطانه عمل کند. تل‌آویو می‌خواهد تصمیم دولت آمریکا در مورد برخورد با ایران را بداند که آیا واشنگتن در توافق احتمالی که با ایران داشته باشد، موضع اسرائیل یا هر توافق قبلی با ترامپ را مدنظر خواهد گرفت یا خیر؟

نتانیاهو در یک پیام تبریکی ویدئویی کوتاه، بایدن را به همکاری با کشورش برای مواجهه با "چالش‌های مشترک، که مهمترین آنها تهدید ایران است"، تشویق کرده و گفت "بین ما ده‌ها سال دوستی شخصی و صمیمانه‌ برقرار است. من مشتاقانه منتظر همکاری با شما برای تقویت ائتلاف اسرائیل و آمریکا و ادامه گسترش دایره صلح بین اسرائیل و جهان عرب هستم."

سیاستمداران اسرائیلی با استفاده از فرصت روی‌کار آمدن بایدن به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده، پیام‌های تبریک متعددی را به هدف نزدیکی با دولت جدید آمریکا به واشنگتن فرستادند. در این میان، بنی‌گانتز در مورد چالش‌های پیش‌روی دو جانب صحبت کرد که شخصاً آنها را مورد پیگیری قرار می‌دهد. وی اظهار داشت که "چالش‌های بسیاری پیش‌روی همه ما قرار دارد که شامل تجاوزات منطقه‌ای ایران، جاه‌طلبی‌های هسته‌ای، مبارزه با گروه‌های تروریستی و نیروهایی که در صدد بی‌ثبات سازی منطقه هستند، گسترش صلح و دستیابی به راه حلی برای منازعه اسرائیل و فلسطین است." گانتز در پایان گفت "من مشتاقانه منتظر همکاری با دولت بایدن و با دوستانم در پنتاگون برای مقابله با این چالش‌ها هستم."

در همین حال، پیام یائیر لاپید، رهبر حزب "آینده‌ای وجود دارد"، به بایدن طوری بود که گویا وی نخست وزیر آینده اسرائيل است؛ نامبرده در پیامش چنین نوشته بود "من مشتاقانه منتظر همکاری با شما برای تقویت روابط ویژه بین دو کشور و پیشبرد ارزش‌های مشترک دو جانب در سال‌های آینده هستم."

از سوی دیگر، مقامات امنیتی و نظامی اسرائیل هشدار می‌دهند که تا هنگام روشن شدن موضع دولت بایدن، باید از اظهارات تحریک آمیز مقامات سیاسی در دولت نتانیاهو خودداری صورت گیرد، زیرا این امر می‌تواند انگیزه‌ای برای نزدیکی و توافق با ایران شود.

در حالی که مقامات امنیتی در حال برنامه‌ریزی و توصیه به تصمیم‌گیرندگان اسرائیلی در مورد موضوعات موردنظر برای مطرح کردن آنها با دولت بایدن هستند، برخی بر اعمال محدودیت‌های بیشتر بر برنامه هسته‌ای ایران تأکید دارند وگروه دیگر معتقدند که بایستی در گام نخست، بر کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران تمرکز صورت گیرد؛ اما اغلب آنها بدین باورند که تداوم فشارحداکثری علیه تهران، می‌تواند زمینه را برای دستیابی به توافق بهتری برای اسرائيل فراهم کند.

به هرحال، به نظر می‌رسد مسئولان امنیتی اسرائیل از نتانیاهو و دولت وی بخواهند تا هنگام برگزاری انتخابات اسرائیل پس از دو ماه آینده، از "اعلام جنگ با دولت بایدن" خودداری کنند تا از حداقل احتمالات ممکن به نفع اسرائیل و موقعیت آن در قبال ایران، اطمینان حاصل شود.

در حالی‌که پرونده ایران، اسرائیلی‌ها را نگران دارد، پرونده فلسطین نیز برای تل‌آویو چالش برانگیز و حائز اهمیت به شمار می‌رود، به ویژه این‌که اسرائیل در صدد برگزاری انتخابات است. البته نامزدهای مقام نخست وزیری به این موضوع اهمیت ویژه‌ای می‌دهند؛ زیرا اظهار توانایی برای رقابت در حفظ آن‌چه به عنوان "حق اسرائیل برای ساخت و گسترش شهرک‌ها و تبدیل بیت المقدس به پایتخت دایمی و متحد اسرائیل شناخته می‌شود" می‌تواند نقش اساسی در پیروزی آنها در انتخابات پیش‌رو داشته باشد.

نتانیاهو، که نظرسنجی‌ها به او امتیاز قاطعی برای پیروزی در انتخابات آینده نمی‌دهند، تا به حال، از قدرت و شانس بیشتری برای پیگیری پرونده فلسطین، نه تنها در برابر بایدن، بلکه در عمل برخوردار است. به گفته مقامات سیاسی، دولت نتانیاهو در تلاش برای الحاق منطقه «ج» در کرانه باختری، گسترش شهرک‌ها، مشروعیت بخشیدن به ایجاد شهرک‌های غیرقانونی و ایجاد زیرساخت های حمل و نقل است، طرحی که هدف از آن تقویت راه حلی است که از ایجاد کشور مستقل فلسطین جلوگیری می‌کند.

برای رسیدن به این هدف، بنیامین نتانیاهو و بنی‌گانتز به تازگی ساخت ۵۷۸۷ واحد مسکونی جدید در شهرک‌ها و کانون‌های شهرک نشینی را تصویب کرده اند.

در همین حال و با توجه به آزمایش پیش‌زمینه‌ها برای تصویب پروژه‌های شهرک سازی، دیده می‌شود که اکثر قریب به اتفاق مصوبات به شهرک‌های کوچک و دورافتاده داده شده است که خارج از کلیه‌ پیشنهادهای سیاسی اسرائیل در مورد مرزهای دائمی با فلسطین قرار دارند.

البته توصیه اصلی برای تصمیم‌گیرندگان اسرائیلی، ایجاد تغییرات اساسی در سیاست اسرائیل در قبال مسئله فلسطین است، زیرا اتخاذ هر اقدامی در راستای نقض حقوق فلسطینی‌ها و مشروعیت بخشیدن به شهرک‌ها، بدون اطمینان از این‌که دولت بایدن از حق وتو استفاده خواهد کرد، می‌تواند سرانجام آن به شورای امنیت سازمان ملل متحد منتهی شود.